در مورد عرفان عملي و تفاوت آن با عرفان نظري توضيحاتي بدهيد.

«عرفان» در لغت به معناى شناخت و شناسايى است و در اصطلاح روش و طريقه نظري و عملي ويژه‏اى براي تقرب به خداوند است.

 نتيجه عرفان چه عرفان نظري باشد، چه عرفان عملي، وصول به توحيد و کسب مقام ولايت و خلافت خداوند در زمين است .
عرفان اسلامي براى دستيابى و شناسايى حقايق هستى و پيوند ارتباط انسان با حقيقت، بر شهود، اشراق و وصول و اتحاد با حقيقت تکيه مى‏کند و نيل به اين مرتبت را نه از طريق استدلال و برهان و فکر؛ بلکه از راه تهذيب نفس و قطع علايق از دنيا و امور دنيوى و توجّه تام به امور روحانى و معنوى - و در رأس همه مبدأ و حقيقت هستى - مى‏داند. به بيان ديگر، تکيه‏گاه عرفان، «علم حضورى» است؛ از اين رو از دانش شهودى، مدد مى‏جويد و بر آن اعتماد و به آن استناد مى‏کند. اگر گاهى پس از اثبات شهودى و احراز حضورى، مطلب از برهان عقلى يا دليل نقلىِ معتبر سخن به ميان مى‏آورد فقط براى تأييد و تقويت و ايجاد انس است و براى اثبات اصل مطلب نيست.دانشنامه امام على«عليه السلام»، ج‏4، صص 18 - 21.
عرفان در اصطلاح به ادراک خاصي اطلاق مي‌شود که از راه متمرکز کردن توجه به باطن نفس (نه از راه تجربه حسي و تحليلي عقلي) به دست مي‌آيد و در جريان اين سير و سلوک معمولاً مکاشفاتي حاصل مي‌شود که شبيه به «رؤيا» است و گاهي عيناً از وقايع گذشته يا حال يا آينده حکايت مي‌کند و گاهي نيازمند به تعبير است، مطالبي که عرفا به عنوان تفسير و مکاشفات و يافته‌هاي وجداني خويش بيان مي‌کند «عرفان علمي» ناميده مي‌شود.
عرفان واقعي تنها از راه بندگي خدا و اطاعت از دستورات او حاصل مي‌شود.
امام خميني(ره) در تعريف عارف گفته است: چون عرفان به علمي گفته مي‌شود که به مراتب احديت و واحديت و تجليات به گونه‌اي که ذوق مقتضي آن است، پرداخته و از اين که عالم و سلسله هستي جمال جميل مطلق است، بحث مي‌کند، هر کسي که اين علم را بداند عارف گفته مي‌شود. و بهترين کلامي که از هر کلامي ديگر جامع‌تر و زيباتر است، سخن وحي است که در وصف عارفان الهي گفته است: «رجالٌ لا تلهيهم تجاره و لا بيعٌ عن ذکر الله»يعني پاک مرداني که هيچ کسب و تجارت آنان را از ياد خدا غافل نگرداند. اين گونه افراد عارفان راستين‌اند.
عرفان به دو بخش نظري و عملي تقسيم مي‌شود، در عرفان نظري همانند فلسفه از هستي شناسي بحث مي‌شود، که مي توان به صورت مقدماتي به کتاب‌هاي فلسفي مانند بدايه الحکمه، نهايه الحکمه، اسفار رجوع کرد و سپس کتاب‌هاي درسي عرفان نظري مانند: (تمهيد القواعد، فصوص الحکم، مصباح الانس، و فتوحات مکيه) را در حوزه‌هاي علميه و يا در دانشگاه نزد اساتيد رشته عرفاني فراگرفت.
امّا در عرفان عملي که آن را علم سير و سلوک مي‌نامند، از اين بحث مي‌شود که سالک راه خدا براي رسيدن به قله منيع انسانيت يعني توحيد از کجا بايد آغاز کند و چه منازل را بايد به ترتيب طي کند تا به مقصد نهائي برسد. عرفان عملي که مسير بسيار شيرين ولي صعب العبور است، مراتب و مراحل متعددي دارد.
همچنين مي توان گفت: موضوع عرفان به طور كلي توحيد هستي و ولايت انسان كامل است. عرفان نظري طريق وصول نظري و معرفتي انسان به توحيد و شناخت ولايت است، و عرفان عملي روش عملي وصول به اين دو مقام مي باشد. در مثال مي توان گفت: شما گاهي از عسل تعريف مي كنيد و مي خواهيد به صورت علمي به خصوصيات عسل برسيد و گاهي با خوردن و چشيدن عسل آن را مي شناسيد. عرفان نظري مانند تعريف عسل است و عرفان عملي مانند چشيدن و خوردن عسل مي باشد.

در اين جا مناسب و مفيد است به طور خلاصه به بعضي مقدمات و مراتب عرفان اشاره شود:
1. مرتبه تجليه: سالک کوي دوست «حق سبحانه» در مرحله اول با مراقبت کامل و عمل به ظواهر شرع مقدس و انجام بايدها (واجبات و مستحبات) و پرهيز از نبايدها (محرمات و مکروهات) شرعي، طهارت ظاهري و روحي و تسليم در برابر خواست‌هاي حق را در خود ايجاد مي‌کند.
2. مرتبه تخليه: در مرحله دوم، تلاش مي‌کند که تمام صفات ناپسند فردي و اجتماعي مانند حسادت، تکبر، حرص، غيبت، عجب، دروغ، بد زباني، و ساير صفات ناپسند که در کتاب‌ها اخلاقي مانند معراج سعادت، به طور مبسوط آمده و هر کدام مانع بزرگ بر سر راه تکامل انساني است بايد خود را از آنها پاکيزه کند.
3. مرتبه تحليه: پس از رفع موانع و تخليّه کامل نفوس از رذايل اخلاقي سعي بايد کرد که خود را به زيور صفات پسنديده و اخلاق فردي و اجتماعي اسلام آراسته نموده، و اين کار در درمان روح، نقش غذا و داروي تقويت را در درمان بيماري جسماني دارد که باعث سرعت و بازگشت سلامت مي‌شود. بعد از عبور از اين مراحل صفاي باطن و نورانيت قلب براي انسان سالک پديد مي‌آيد و او در وجود خويش جذبه محبت حق را احساس مي‌کند و باعث گرايش‌هاي شديد به عالم حقيقت و کم شدن تمايلات نشئه دنيا مي‌شود، و به تدريج اين محبت بيشتر مي‌گردد، آتش عشق الهي در روح انسان روشن مي‌شود و سالک به مقام فناي الهي بار مي‌يابد که آن نيز سه درجه دارد:
الف. فناي در افعال: سالک در اين مقام همه ‌قدرت‌ها و علل و عوامل موثر را در برابر اراده حق سبحانه بي‌تأثير ديده و حقيقت معناي لا حول و لا قوه الا بالله، براي او تجلي مي‌کند به گونه‌اي که از هيچ کس جز حق پروا نداشته و به هيچ چيزي جز حق اميدوار نيست.
ب. فناي در صفات: سالک در اين مقام عالم را با تمام اوصاف و کمالات و آثار و جلوه‌هاي وجودي که دارد، مظهر حق دانسته و تجلي جمال زيباي دوست مي‌بيند، ‌لذا گفته‌اند:
بدريا بنگرم دريا تو بينم
به صحرا بنگرم صحرا تو بينم
به هر جا بنگرم کوه و در و دشت
جمال چهره زيبا تو بينم
ج. فناي در ذات: سالک در اين مقام همه اسماء و صفات حق را مستهلک در ذات احديت يافته و به جز ذات احدي، هيچ گونه هستي‌اي در روح او باقي نمي‌ماند و حقيقت آيه: «لمن الملک اليوم، لله الواحد القهّار» براي او تجلي مي‌کند. بحث تجلي و ظهور مربوط به عرفان نظري است. اهل معرفت بر اين اعتقاداند که ذات الهي شخص وجود و وجود شخصي بي نهايت هستي است و آنچه از خلق مي شناسيم، همه تجليات و مظاهر و تعينات ذات احدي وجود است.
براي مطالعه در اين خصوص به کتاب تجلي و ظهور در عرفان نظري نوشته سعيد رحيميان چاپ دفتر تبليغات اسلامي حوزه مراجعه کنيد.
براى اطلاع بيشتر مى‏توانيد به كتاب‏هاى ذيل مراجعه نماييد: 1 مقدمه‏اى بر عرفان و تصوف دكتر سجادى 2 برنامه سلوك در نامه‏هاى سالكان نشر دارلفكر 3 عرفان نظرى دكتر يحيى يثربى 4 نفحات الانس احمد حاجى 5 الحمات و العرفان آية‏الله جوادى آملى 6 عارف و صوفى چه مى‏گويد جواد تهرانى
در زمينه عرفان عملي مطالعه کتابهاي زير مفيد خواهد بود:
1- آداب الصلوة , امام خمينى
2- چهل حديث ,امام خمينى
3- المراقبات , ميرزا جواد ملکى تبريزى
4- اسرار الصلوة , ميرزا جواد ملکى تبريزى
5- رساله لقاءالله , ميرزا جواد ملکى تبريزى
6- رساله لب اللباب , علامه طهرانى
7- رساله سير و سلوک بحرالعلوم
8- سير و سلوک , يک بانوى ايرانى (مجتهده امين)
9- اسرار عبادات , آيت‏اللّه‏جوادى آملى
10- عرفان اسلامى , شهيد مطهرى
11- نامه‏ها و برنامه‏ها , حسن زاده آملى
12- در آسمان معرفت , حسن زاده آملى